Petrol ve Kimyasallar
Petrol, dünyadaki en önemli enerji kaynaklarından biri olan doğal bir fosil yakıttır. yer altında milyonlarca yıl boyunca deniz canlılarının ve bitkilerin kalıntılarının yüksek basınç ve sıcaklık altında dönüşmesi sonucu oluşan hidrokarbon karışımıdır. Bu organik madde, zamanla yer kabuğunun derinliklerinde birikerek büyük rezervuarlar oluşturur.
Petrokimyasallar, petrol veya doğal gaz gibi fosil yakıtlardan türetilen kimyasallardır. Bu kimyasallar, rafinerilerde veya petrokimya tesislerinde ham petrolden veya doğal gazdan elde edilir ve daha sonra çeşitli endüstriyel ürünlerin üretiminde kullanılır. Petrokimyasallar, genellikle düşük moleküler ağırlıklı organik bileşiklerdir ve kimyasal olarak çeşitli ürünlere dönüştürülebilirler.
EN 590
EN 590, Avrupa Birliği'nin belirlediği dizel yakıt kalite standartlarına uymak için geliştirilmiştir. Bu standartlar, düşük kükürt içeriği, düşük aromatik hidrokarbonlar ve diğer kirleticilerin azaltılmasını içerir. EN 590 10ppm, maksimum 10 parça kükürt içeriğine sahip bir üründür. EN 590 10ppm, birçok alanda kullanılır. Özellikle ulaşım sektöründe sıkça kullanılır. Araç motorları, bu yakıtı yüksek verimle kullanabilirler ve bu da daha az emisyon ve daha temiz bir motor performansı sağlar. Ayrıca, endüstriyel ve ticari kullanımlarda da yaygın olarak kullanılır. EN 590 10ppm, diğer dizel yakıtlardan daha temiz bir çevresel profili nedeniyle tercih edilen bir üründür. Rusya, petrol ve doğal gaz yataklarının zengin olduğu bir ülkedir ve EN 590 10ppm de dahil olmak üzere birçok farklı petrol ürünü ihraç eder.
Jet 1A Yakıtı
Jet A1, ana maddesi kerosen olan ve günümüzde dünya genelindeki jet motorlu yolcu ve kargo uçaklarında kullanılan yakıt türüne verilen addır. Jet A1’in ana maddesi olan kerosen aslında, yanıcı özellikte bir hidrokarbon sıvısıdır. Yunanca “keros” kelimesinden türetilmiştir. Kerosen, “parafin yağı” diye tabir edilen gaz yağıdır. 150°C ile 270°C arasında, petrolün çok ince bir şekilde damıtılmasıyla elde edilir. Genellikle ısıtma ve aydınlatma alanında kullanılır. Benzine nispeten daha zor alev alır ama benzinden daha fazla ısı verir. Parlama derecesi 38°C dir. Bu derecenin altında herhangi bir ateş temasında alev almaz. Ancak kerosenin, yani bir bakıma Jet A1’in buharı son derece kolay parlayabilir ve tahminlerin ötesinde bir yangına sebebiyet verebilir. Böyle durumlarda yangını söndürmek için köpük, kimyasal ve su sisi kullanılmalıdır. Kerosenin donma noktası ise -47°C civarındadır. Bu özellikleri dolayısıyla; yani yüksek irtifadaki düşük ısılarda kolay kolay donmaması ve bir kaza durumunda yangın çıkma riskini mümkün olan en az seviyeye indirmesi sebebiyle “uçak yakıtı” olarak tercih edilmektedir. Jet A1’in yanı sıra, Jet A ve Jet B tipi uçak yakıtları bulunmaktadır. Jet A1 ile Jet A arasındaki en önemli fark, parlama ve donma dereceleridir. Jet A, 51°C’de alev alırken, -40°C’de donmaktadır. Donma derecesi -60°C’ye kadar düşen Jet B tipi nafta-kerosen türü akaryakıt ise, ticarî havayolu sektöründe nadiren kullanılmaktadır.
Üre
Üre [(NH₂)₂CO], en basit organik azotlu bileşiklerden biridir ve hem doğal olarak ortaya çıkabilir hem de sentetik olarak üretilebilir. Tarımda kullanılan üre gübresi, genellikle beyaz granül veya kristal formda olup, su ile temas ettiğinde hızla çözünür. Üre, atmosferdeki karbondioksit (CO₂) ve amonyak (NH₃) reaksiyona girerek üretilir.
Ürenin Kimyasal Özellikleri
-
Moleküler Formül: (NH₂)₂CO
-
Moleküler Ağırlık: 60.06 g/mol
-
Azot İçeriği: Üre gübresi %46 oranında azot içerir. Bu, üreyi azot bakımından en yoğun gübrelerden biri yapar.
-
pH: Üre genellikle nötr pH değerine sahiptir, yani toprağın pH seviyesini kayda değer şekilde değiştirmez.
-
Çözünürlük: Suda kolayca çözünür, bu nedenle hem sulama sistemiyle birlikte uygulanabilir hem de doğrudan toprağa karıştırılabilir.
Üre Çeşitleri
-
Granül Üre
-
Kaplanmış Üre (Kaplamalı Üre)
-
Solübl Üre
-
Üre Formaldehit
Üre gübresi, tarımda bitkilerin ihtiyaç duyduğu azotu sağlamak için yaygın olarak kullanılan, verimli ve esnek bir gübre türüdür. Doğru uygulama teknikleriyle kullanıldığında, bitki gelişimini önemli ölçüde artırabilir ve verimlilik sağlayabilir.
Gübre
Bitkilerin sağlıklı büyümesi, gelişmesi ve verimli ürün vermesi için toprağa eklenen organik veya inorganik maddelerdir. Gübreler, bitkilerin ihtiyaç duyduğu temel besin elementlerini sağlar, toprağın verimliliğini artırır ve bitkilerin hastalıklara karşı dirençli olmasına yardımcı olur. Gübrelerin kullanımı, tarımda ürün kalitesini ve miktarını artırmanın yanı sıra, toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını iyileştirme amacı da taşır.
Gübre Çeşitleri
Gübreler, içeriklerine, kaynaklarına ve kullanım amaçlarına göre çeşitli kategorilere ayrılabilir. Genel olarak, gübreler organik ve inorganik (kimyasal) gübreler olarak iki ana gruba ayrılır.
-
Organik Gübreler
Organik gübreler, hayvansal, bitkisel veya diğer doğal maddelerden elde edilen, tamamen organik bileşenlerden oluşan gübrelerdir. Toprağın organik madde içeriğini artırarak uzun vadeli verimliliği desteklerler.
Hayvansal Gübreler:
Ahır gübresi: Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların dışkılarından elde edilen gübredir. Toprağa organik madde, azot ve diğer besin elementlerini sağlar.
Kümes gübresi: Tavuk, hindi gibi kümes hayvanlarının dışkılarından elde edilir. Ahır gübresine göre daha yoğun azot içerir.
Bitkisel Gübreler:
Kompost: Bitkisel atıkların (yaprak, dal, kabuk vb.) çürütülmesiyle elde edilen gübredir. Organik madde bakımından zengindir ve toprağın su tutma kapasitesini artırır.
Yeşil gübre: Toprağa ekilen ve büyüdükten sonra sürülerek toprağa karıştırılan bitkilerden elde edilir. Bu bitkiler, toprakta ayrışarak organik madde ve besin elementleri sağlar.
Diğer Organik Gübreler:
Solucan gübresi: Solucanların organik maddeleri sindirip dışkılaması sonucu oluşan yüksek kaliteli bir gübredir.
Guano: Deniz kuşlarının dışkılarından elde edilen gübredir, yüksek fosfor ve azot içeriği ile bilinir.
-
İnorganik (Kimyasal) Gübreler
Kimyasal gübreler, sanayi tesislerinde üretilen ve spesifik besin maddelerini içeren gübrelerdir. Bitkilerin hızlı ve etkili bir şekilde büyümesini sağlamak için kullanılırlar. Genellikle azot, fosfor ve potasyum gibi makro besin elementleri içerirler.
Azotlu Gübreler:
Üre: %46 oranında azot içerir ve en yaygın kullanılan azotlu gübrelerden biridir.
Amonyum sülfat: %21 oranında azot içerir ve ayrıca kükürt kaynağıdır.
Amonyum nitrat: %33-34 oranında azot içerir, hem nitrat hem de amonyum formunda azot sağlar.
Fosforlu Gübreler:
Süper fosfat: %16-20 oranında fosfor içerir, bitkilerin kök gelişimini destekler.
Triple süper fosfat: %44-46 oranında fosfor içerir ve yüksek fosfor içeriği ile bilinir.
Potasyumlu Gübreler:
Potasyum sülfat: %50 oranında potasyum içerir ve kükürt de sağlar. Klorür içermediği için klora hassas bitkilerde kullanılır.
Potasyum nitrat: Hem potasyum hem de nitrat formunda azot içerir.
Kompleks (Bileşik) Gübreler:
NPK gübreleri: Azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K) içeren bileşik gübrelerdir. Farklı oranlarda karıştırılarak bitkilerin ihtiyaçlarına göre formüle edilirler.
-
Mikronütrient Gübreleri
Bitkilerin daha az miktarda ihtiyaç duyduğu mikro besin elementlerini (çinko, demir, bakır, mangan, molibden, bor vb.) içeren gübrelerdir. Bu elementler, bitki sağlığı ve gelişimi için hayati öneme sahiptir.
Sülfür
Sülfür (kükürt olarak da bilinir), periyodik tabloda S sembolü ile gösterilen, atom numarası 16 olan bir kimyasal elementtir. Doğada yaygın olarak bulunan, sarı renkli, kokusuz ve kristal yapılı bir katıdır. Sülfür, hem element formunda hem de bileşikler halinde yaygın olarak bulunur ve çeşitli endüstrilerde önemli rol oynar.
Kimyasal Özellikleri
-
Atom Numarası: 16
-
Atom Ağırlığı: 32.06 g/mol
-
Elektron Dizilimi: [Ne] 3s² 3p⁴
-
Oksidasyon Durumları: -2, +2, +4, +6 (en yaygın olarak -2 ve +6)
-
Erime Noktası: 115.21°C
-
Kaynama Noktası: 444.6°C
-
Yoğunluk: 2.07 g/cm³ (katı)
-
Çözünürlük: Suda çözünmez, ancak karbon disülfid (CS₂) gibi organik çözücülerde çözünür.
-
Allotropları: Sülfür, birden fazla alotropik forma sahip bir elementtir. En yaygın allotropları, siklik S₈ molekülü (sekiz atomlu halkalar) olan rombik sülfür ve monoklinik sülfürdür.
Sülfür, kimya, tarım, petrol, kağıt, ilaç ve gıda sanayisi gibi birçok alanda geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir. Kimya endüstrisinde sülfürik asit üretimi ve kauçuk vulkanizasyonunda, tarımda gübre ve pestisit yapımında, petrol ve gaz endüstrisinde hidrojen sülfür arıtımında, kağıt üretiminde ligninin ayrılmasında, ilaçlarda dermatolojik tedavilerde ve gıda sanayisinde koruyucu madde olarak kullanılır. Bu çok yönlü element, endüstrinin çeşitli dallarında önemli bir rol oynar.
MAP
MAP gübre (Monoamonyum Fosfat), yüksek fosfor ve azot içeriğiyle bilinen bir gübre türüdür. Adı, kimyasal formülünden gelir: NH₄H₂PO₄. MAP, genellikle bitkilerin erken büyüme evrelerinde kök gelişimini desteklemek için kullanılır ve özellikle fosfor ihtiyacı yüksek olan bitkiler için idealdir.
Özellikleri:
Azot İçeriği: %11-12 oranında azot içerir.
Fosfor İçeriği: %48-52 oranında fosfor içerir.
Kimyasal Formül: NH₄H₂PO₄
Çözünürlük: Suda yüksek oranda çözünür, bu da bitkilerin hızlıca besin maddelerine ulaşmasını sağlar.
MAP gübre, özellikle tarımda bitkilerin erken büyüme dönemlerinde kök gelişimini desteklemek için yaygın olarak kullanılır. Fosfor ihtiyacı yüksek olan bitkilerde, tohum yatağına yakın uygulanarak bitkilerin besin maddelerine hızla ulaşmasını sağlar. Seracılık ve bahçecilikte fide dikiminde ve toprağın hazırlanmasında tercih edilir. Ayrıca, damlama sulama sistemlerinde kullanılan sıvı gübrelerin önemli bir bileşeni olarak bitkilerin ihtiyaç duyduğu fosfor ve azotu etkin bir şekilde sağlar. Bu özellikleriyle MAP gübre, verimliliği artırmada önemli bir rol oynar.
NPK
NPK, bitkiler için temel besin maddelerinin bir karışımını ifade eder ve bu kısaltma, azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K) maddelerinin baş harflerinden oluşur. Azot, bitkilerin sağlıklı büyümesi ve yaprak ile gövde gelişimi için gerekli olan bir besin maddesidir. Azot eksikliği, yaprakların sararmasına ve büyümenin yavaşlamasına yol açabilir. Fosfor ise kök gelişimi ve enerji transferi için önemlidir, ayrıca çiçeklenme ve meyve oluşumunda da rol oynar. Fosfor eksikliği, zayıf kök gelişimi ve düşük verimlilikle sonuçlanabilir. Potasyum ise bitkilerin genel sağlığını destekler, hastalıklara karşı direncini artırır ve su dengesini düzenler. Ayrıca fotosentez sürecinde de önemli bir rol oynar. Potasyum eksikliği, yaprak kenarlarında kahverengi lekeler ve zayıf kök gelişimi ile kendini gösterebilir. NPK gübreleri, bu üç ana besin maddesinin belirli bir oranını içerir ve bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin dengesini sağlamak için kullanılır. Gübrelerin üzerindeki etiketlerde genellikle N, P ve K oranları belirtilir, bu da her bir besin maddesinin yüzdesini gösterir ve bu oranlar, gübrenin kullanılacağı bitkinin türüne ve toprağın mevcut besin içeriğine göre seçilmelidir.
